بررسی انتقادی راه حل کانت در مورد احکام ترکیبی پیشین بر اساس آراء علامه طباطبایی

مسئله اصلی تحقیق این است که از «از منظر علامه طباطبایی (ره) چه انتقادهایی بر راه حل کانت برای قضایای ترکیبی پیشین می توان ارائه کرد؟»در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی – عقلی به بررسی این مسئله پرداخته شده است. طبق یافته های تحقیق، کانت معتقد است که قضایای ترکیبی پیشین بر اساس «مفاهیم پیشین» امکان پذیر است. مفهوم «زمان» و «مکان» به عنوان دو عنصر پیشین در قوه حساسیّت وجود دارند و قوه فاهمه نیز واجد دوازده مفهوم پیشین است که فاهمه بعد از دریافت شهودات از قوّه حساسیت، آنها را ترکیب نموده و در قالب مفاهیم پیشین قرار می دهد. وبدین وسیله حکم شکل گرفته ،شناخت حاصل می شود. به عبارت دیگر در این دسته از قضایا ماده شناخت از خارج تأمین می گردد و صورت شناخت را ذهن بدان می بخشد. با این توضیح شناخت امور خارج از زمان و مکان ممکن نخواهد بود. اما علامه طباطبایی (ره) حل این مشکل را در قالب مفاهیم کلی معقولات ثانی جستجو می نماید و معتقد است که نفس ما در مقایسه خودش با افعال و آثارش این مفاهیم را به صورت حضوری درک می نماید. سپس از آن چه درک نموده صورت برداری می نماید وآن را بر خارج تطبیق می کند. به هر حال راه حلّ کانت سرانجام به انکار ما وراء الطبیعه وانکارشناخت واقعیت اشیاء(حیثیت فی نفسه اشیاء)، و نفی ضرورت و کلیت مفاهیم کلی در خارج منتهی می گردد، در حالی که بر اساس راه حلّ علامه طباطبایی (ره) علاوه بر این که شناخت بشر به تجربه محدود نمی گردد، امکان دسترسی به واقعیّت فی الجمله فراهم می شود و افزون بر این، ضرورت و کلیّت مفاهیم کلی نسبت به خارج حفظ می شود.